Wastong gamit ng salita

 Kailangang taglayin ng mga pahayag ang kawastuhang pambalarila. May mga salita kasi tayong ginagamit na ang akala natin ay maaaring malayang nagkakapalitan, ngunit hindi naman kung ibabatay natin sa istriktong tuntuning pambalarila. Ilan sa mga ito ay ang mga sumusunod :

1. Nang at Ng

          Ginagamit ang salitang Nang sa sumusunpd na pagkakataon:
     a. Ang nang ay karaniwang ginagamit na pangatnig sa mga hugnayang pangungusap at ito ang panimula ng katulong na sugnay.
        Halimbawa: Mag-aral kang mabuti nang makapasa ka sa eksam.

     b. Ang nang ay nagmula sa na at inangkupan ng ng at inilalagay sa pagitan ng pandiwa at ng panuring nito.
         Halimbawa: Nagpasa si Erza ng proyekto nang maaga.

     c. Ginagamit ang nang sa gitna ng dalawang salitang ugat na inuulit, dalawang pawatas o neutral na inuulit at dalawang pandiwang inuulit.
         Halimbawa: suklay nang suklay

         Ginagamit ang salitang Ng sa sumusunpd na pagkakataon:
       a. Ang Ng ay ginagamit na pananda ng aktor o tagaganap ng pandiwa sa tinig balintiyak.
          Halimbawa: Pinangralan ng guro ang mga nahuling mag-aaral.

        b.  Ang ng ay ginagamit na pananda sa tuwirang layon ng pandiwang palipat.
           Halimbawa: Bumili siya ng pasalubong para sa kanyang anak.

        c. Ang panadang ng ay ginagamit kapag nagsasaad ng pagmamay-ari ng isang bagay o katangian.
            Halimbawa: Ang pera ng bayan ay kinurakot ng ilang buwayang pulitiko.

2. Kung at Kong

            Ang Kung ay pangatnig na panubali at ito'y karaniwang ginagamit sa hugnayang pangungusap.
Halimbawa: Aatend ako ng parti kung papayagan ako ng aking mga magulang.

             Ang Kong naman ay nanggaling sa panghalip na panaong ko at inangkupan lamang ng ng.
Halimbawa: Gusto kong tulungan ka ngunit kailangan mo munang tulungan ang iyong sarili.

3. May at Mayroon

           Ginagamit ang may:
         a. kapag sinusundan ng pangngalan.
            Halimbawa: Ang ngiti ay may ligayang dulot sa pinagbigyan nito.

         b. Kapag sinusundan ng pandiwa.
            Halimbawa: May pupuntahan ka ba mamaya?

         c. Kapag sinusundan ng pang-uri.
            Halimbawa: May mahabang buhok si Lucy.

         d. Kapag sinusundan ng panghalip na panao sa kaukulang paari.
             Halimbawa: Bawat tao ay may kanya-kanyang problema sa buhay.

          Ginagamit ang mayroon:
         a. Kapag may napasingit na kataga sa salitang sinusundan nito.
           Halimbawa: Mayroon po bang natirang ulam?

         b. Pasagot sa tanong.
           Halimbawa: May pasok ba tayo? - Mayroon.

        c. Kung nangangahulugan ng pagkamaykaya sa buhay.
           Halimbawa: Ang mga Dragneel  ang mayroon sa bayan ng Fiore.

4. Subukin at Subukan

         Ang subikin ay nangangahulugan ng pagsusuri o pagsisiyasat sa uri, lakas o kakayahan ng isang tao o bagay.
          Halimbawa: Subukin mong gamitin ang sabong ito at baka hiyang sa iyo.

         Ang subukan ay nangangahulugan ng pagtingin upang malaman ang ginagawa ng isang tao o mga tao.
         Halimbawa: Subukan mo siya upang malaman mo ang kanyang sekreto.

5. Pahirin at Pahiran

          Ang pahirin ay nangangahulugan ng pag-alis o pagpawi ng isang bagay.
Halimbawa: Pahirin mo ang iyong pawis sa noo.

          Ang pahiran ay nangangahulugan ng paglalagay ng isang bagay.
Halimbawa: Pahiran mo ng Vicks ang likod ng bata,

6. Operahin at Operahan

         Tinutukoy ng operahin ang tiyak na bahaging tinitistis.
Halimbawa: Ooperahin bukas ang mga mata ni Juvia.

         Tinutukoy ng operahan ang tao at hindi ang bahagi ng kanyang katawan.
Halimbawa: Inoperahan na si Natsu kahapon.

7. Napakasal at Nagpakasal

          Ginagamit ang napakasal kapag ang tinutukoy ay ang ginagawang pag-iisang dibdib ng dalawang nilalang na nagmamahalan.
Halimbawa: Napakasal na ang malaon nang magkasintahing Gray at Juvia.

           Ginagamit ang nagpakasal ay tumutukoy sa taong naging punong-abala o siyang nangasiwa upang makasal ang isang lalaki at babae.
Halimbawa: Ang mga kapitbahay na matulungin ang nagpakasal sa maralitang sina Erza at Jellal.

8. Din at Rin, Daw at Raw

          Ang mga katagang rin at raw ay ginagamit kung ang sinusundang salita ay nagtapos sa patinig at sa malapatinig na w at y.
Halimbawa: Si Natsu at katulad mo ring masipag mag-aral.

           Ang din at daw ay ginagamit kung ang sinusundang salita ay nagtapos sa katinig maliban sa w at y.
Halimbawa: Nakapagsulat din ng aklat si Lucy.

9. Sila at Sina, Kina at Kila

         Ang sila ay panghalip panao samantalang ang sina ay panandang pangkayarian sa pangalan.
Halimbawa: Sila ay mabubuting anak.
                     Sina Gray at Natsu ay mabubuting anak.

         Ang kina ay panandang pangkayarian sa pangngalan. Walang salitang kila sa Balarilang Filipino.
Halimbawa: Papunta na kami kina Mr. Fullbuster.

10. Pinto at Pintuan

             Ang pinto ( door ) ay bahagi ng daaanan na isinasara at ibinubukas. Ginawa ito upang ilagay sa pintuan samantalang ang pintuan ( doorway ) ay ang kinalalagyan ng pinto. Ito rin ang bahaging daraanan kapag bukas na ang pinto.
Halimbawa: Isinara niya ang pinto upang hindi makapasok ang lamok.
                     Nakaharang sa pintuan ang paso ng halaman kung kaya't hindi niya maisara ang pinto.

11. Hagdan at Hagdanan

            Ang hagdan ( stairs ) ay mga baytang at inaakyatan at binababaan sa bahay/gusali samantalang ang hagdanan ( stairways) ay bahagi ng bahay na kinalalagyan ng hagdan.
Halimbawa: Mabilis niyang inakyat ang hagdan upang marating ang klinika.
                     Matitibay ang hagdanan ng kanilang bahay kaya hindo gumuho ang hagdan niyon matapos ang lindol.

12. Iwan at Iwanan

          Ang iwan ( to leave something ) ay nangangahulugang huwag isama/ dalhin samantalang ang iwanan ( to leave something to somebody ) ay nangangahulugan bibigyan ng kung ano ang isang tao.
Halimbawa: Iwan mo na ang anak mo sa bahay niyo.
                     Iwanan mo ako ng perang pambili ng pananghalian.

13. Sundin at Sundan

            Ang sundin ( follow an advice ) ay nangangahulugang sumunod sa payo o pangaral samantalang ang sundan ( follow where one is going; follow what one does ) ay nangangahulugan gayahin ang ginagawa ng iba o pumunta sa pinuntahan ng iba.
Halimbawa: Sundin mo ang payo ng iyong mga magulang kung ayaw mong maligaw ng landas.
                     Sundan mo agad ang umalis mong kaibigan at baka tuluyan na iyong magtampo.

14. Tungtong, Tuntong, at Tunton

           Ang tungtong ay panakip sa palayok o kawali. Ang tuntong ay pagyapak sa ano mang bagay. Ang tunton ay pagbakas o paghanap sa bakas ng ano mang bagay.
Halimbawa: Hindi makita ni Levy ang tungtong ng palayok sa kusina.
                     Tumuntong siya sa mesa upang maabot niya ang bumbilya.
                     Hindi ko matunton kung saan na nagsuot ang aming tuta.

15. Dahil sa at Dahilan sa

            Dahil sa ang wasto. Sinusundan ito ng pangngalang pinagsanhian ng isang pangyayari. Mali ang dahilan sa. Ang dahilan ay pangngalan mismo.
Halimbawa: Hindi siya nakapasa sa pagsusulit dahil sa hindi niya pagsunod sa panuto.
                     Panira sa mga kasamahan sa trabaho ang naging dahilan ng pagkasira ng reputasyon ni Melody.

16. Kung 'di, Kungdi, at Kundi

            Ang kung 'di ( if not ) ay pinaikling kung hindi. Ang kungdi ay hindi dapat gamitin dahil walang salitang ganito. Ang kundi ay kolokyalismo ng kung 'di.
Halimbawa: Kung 'di ka sana nagmataas ay kaibigan mo pa rin si Jellal.
                     Walang makakapasok sa gusali kundi ang mga empleyado lamang.